สวัสดีครับ! เกลือสามารถฆ่าแบคทีเรียและเชื้อโรคได้ด้วยกลไกหลักๆ ดังนี้ครับ:
1. การดึงน้ำออกจากเซลล์ (Osmosis):
- แบคทีเรียและเชื้อโรคส่วนใหญ่มีผนังเซลล์ที่กึ่งซึมผ่านได้ (semipermeable membrane) ซึ่งหมายความว่าน้ำสามารถเคลื่อนที่ผ่านเข้าออกเซลล์ได้
- เมื่อแบคทีเรียหรือเชื้อโรคอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความเข้มข้นของเกลือสูงกว่าภายในเซลล์ (hypertonic environment) จะเกิดปรากฏการณ์ ออสโมซิส (osmosis) ซึ่งเป็นกระบวนการที่น้ำจะเคลื่อนที่จากบริเวณที่มีความเข้มข้นของน้ำสูง (ภายในเซลล์) ไปยังบริเวณที่มีความเข้มข้นของน้ำต่ำกว่า (ภายนอกเซลล์ที่มีเกลือสูง) เพื่อปรับสมดุลความเข้มข้น
- การสูญเสียน้ำจำนวนมากทำให้เซลล์ของแบคทีเรียหรือเชื้อโรคเหี่ยวเฉา (plasmolysis) และไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ จนกระทั่งตายในที่สุด เปรียบเสมือนการขาดน้ำอย่างรุนแรงของเซลล์
2. การรบกวนการทำงานของเอนไซม์:
- เอนไซม์เป็นโปรตีนที่จำเป็นสำหรับการทำงานของเซลล์แบคทีเรียและเชื้อโรค รวมถึงกระบวนการเมตาบอลิซึมและการเจริญเติบโต
- ความเข้มข้นของเกลือที่สูงสามารถรบกวนโครงสร้างสามมิติของเอนไซม์ ทำให้เอนไซม์เสียสภาพ (denaturation) และไม่สามารถทำหน้าที่เร่งปฏิกิริยาทางเคมีที่จำเป็นต่อการอยู่รอดของเซลล์ได้
3. การลดปริมาณออกซิเจนที่ละลายในน้ำ:
- แบคทีเรียและเชื้อโรคบางชนิดจำเป็นต้องใช้ออกซิเจนในการเจริญเติบโต (aerobic bacteria)
- เกลือสามารถลดปริมาณออกซิเจนที่ละลายอยู่ในน้ำได้ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและการอยู่รอดของเชื้อเหล่านี้
4. คุณสมบัติทางเคมีอื่นๆ:
- ไอออนของโซเดียม (Na+) และคลอไรด์ (Cl-) ในเกลือในความเข้มข้นสูงอาจมีผลโดยตรงต่อโครงสร้างและการทำงานของโปรตีนและส่วนประกอบอื่นๆ ในเซลล์ของแบคทีเรียและเชื้อโรค
ตัวอย่างการใช้เกลือในการฆ่าเชื้อโรค:
- การถนอมอาหาร: การใช้เกลือหมักเนื้อสัตว์หรือผักดองเป็นการสร้างสภาพแวดล้อมที่มีความเข้มข้นของเกลือสูง ทำให้แบคทีเรียที่ทำให้อาหารเน่าเสียไม่สามารถเจริญเติบโตได้
- น้ำเกลือล้างแผล: น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นเหมาะสม (isotonic หรือ hypertonic เล็กน้อย) สามารถช่วยชะล้างสิ่งสกปรกและลดจำนวนเชื้อโรคในบาดแผลได้
- การกลั้วคอด้วยน้ำเกลือ: ช่วยลดอาการระคายเคืองและจำนวนเชื้อโรคในลำคอ
ข้อควรระวัง:
- ความเข้มข้นของเกลือที่ใช้ในการฆ่าเชื้อโรคต้องสูงพอสมควร เกลือในปริมาณเล็กน้อยในอาหารโดยทั่วไปอาจไม่สามารถฆ่าเชื้อโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- แบคทีเรียและเชื้อโรคบางชนิดมีความทนทานต่อความเค็มได้ดีกว่าชนิดอื่นๆ (halotolerant หรือ halophilic)
ดังนั้น เกลือจึงเป็นสารที่มีฤทธิ์ในการยับยั้งและฆ่าเชื้อโรคได้ด้วยกลไกหลักคือการดึงน้ำออกจากเซลล์และการรบกวนการทำงานของเอนไซม์ครับ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น